🚢เรือกอและ อัตลักษณ์พื้นที่ วิถีชาวเล มุสลิมเก้าเส้ง สงขลา 🚤

ที่มา : http://www.songkhla.go.th/travel/detail/130

ประวัติเรือกอและ

วิถีชีวิตผู้คนริมฝั่งทะเลภาคใต้ฝั่งตะวันออกโดยเฉพาะจังหวัดนราธิวาส ปัตตานีจนถึงจังหวัดสงขลานั้นผูกพันกับอาชีพประมงชายฝั่งมาเนิ่นนานนับชั่วอายุคน เรือหาปลาที่เรียกว่า เรือกอและ คือพาหนะกู้ชีพที่ผู้คนแถบนี้ที่ใช้ออกหาปลาในท้องทะเล โดยมีภูมิปัญญาความรู้ในเรื่องของการต่อเรือชนิดนี้สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน ปัจจุบัน เรือกอและที่มีลักษณะเด่นคือ มีลวดลายสวยงาม มีหัวและท้ายยกขึ้นสง่างามนับวันก็หายากขึ้นเรื่อยๆ โดยมีเรือแบบใหม่ที่คนทั่วไปยังเข้าใจว่าเป็นเรือกอและเข้ามาแทนที่ ซึ่งพัฒนามาจากการต่อเรือกอและ โดยที่ผู้คนในชุมชนเก้าเส้ง เรียกว่า “เรือท้ายตัด”

จากรูปแบบอาจจะต่างไปจากเรือกอและดั้งเดิมบ้าง แต่ลวดลายศิลปะต่างๆที่นายช่างท้องถิ่นยังพิถีพิถันให้ความสำคัญกับงานศิลป์บนลำเรือของเขา ก็ไม่เคยจางหายไปจากสายเลือด ทุกวันนี้เรือท้ายตัดจึงเป็นตัวแทนของเรือกอและรุ่นปัจจุบันที่ยังเหลืออยู่และใช้กันทั่วไป ในจังหวัดสงขลายังหาดูงานศิลป์ลอยน้ำเหล่านี้ได้ที่ หมู่บ้านเก้าเส้ง อำเภอใกล้เคียงหาดชลาทัศน์

จากกอและสู่ท้ายตัด

ที่มา : คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยทักษิณ วิทยาเขยสงขลา

                                           

การเปลี่ยนแปลงเรือประมงพื้นบ้านที่มีแบบอย่างเป็นเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่โดดเด่นทั้งรูปแบบและลวดลายสีสันฉูดฉาดสวยงาม  รูปทรงแปลกตาไปจากเรือประมงชนิดอื่น ทั้งขนาดจอดเทียบท่าอยู่นิ่งๆ  หรือ วิ่งทะยานตัดเกลียวคลื่นกลางทะเลของชาวประมงภาคใต้ตอนล่างฝั่งอ่าวไทย

เรือกอและดั้งเดิมจริงๆ หัวกับท้ายเรือต้องเหมือนกัน แต่ปัจจุบันเมื่อพัฒนามาเป็นแบบเรือท้ายตัด  เขาจะตกแต่งเฉพาะหัวเรือ ส่วนตอนท้ายเรือจะตัดให้ป้าน เพื่อเปลี่ยนมาเป็นการใช้เครื่องยนต์วางที่ท้ายเรือแทนการประดับตกแต่งลวดลาย เขาตกแต่งเฉพาะส่วนหัวเรือ เนื่องด้วยกาลเวลาเปลี่ยนไป เทคโนโลยีก็เข้ามามีบทบาทในการดำรงชีวิตและเป็นการอำนวยความสะดวก รวดเร็ว คล่องตัวให้กับการบังคับเรือขณะออกทำการประมงบริเวณชายฝั่งให้กับมนุษย์ด้วย ส่วนใหญ่มีแต่เรือท้ายตัดที่เห็นกันอยู่ทั่วไป  เนื่องด้วยในอดีตชาวบ้านสงขลาดั้งเดิมได้ดัดแปลงเรือกอและมาเป็นเรือท้ายตัด เป็นการปรับตัวให้เข้ากับยุคสมัยแต่ยังคงรูปแบบเดิมเอาไว้จนแทบแยกแยะกันไม่ออก  โดยที่ใครผ่านไปมาก็เปล่งเสียงออกไปว่านั่นเรือกอและ แต่จริงๆแล้วมันคือ  “เรือท้ายตัด ” นั่นเอง 

 ลวดลายเรือกอและ เก้าเส้งสงขลา  

 

                                          

ลวดลายจิตกรรมบนเรือกอและเป็นวัฒนธรรมทางศิลปะที่สำคัญอย่างหนึ่งสามารถสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมของชาวไทยภาคใต้ตอนล่าง ซึ่งตั้งถิ่นฐานอยู่ใกล้ทะเล ไม่ว่าจะเป็นชุมชนเก้าเส้ง จังหวัดสงขลา ซึ่งส่วนใหญ่มีอาชีพประมงเป็นหลัก เรือกอและจึงเป็นพาหนะทางน้ำที่เป็นของคู่กับชาวประมงในแถบนี้มาช้านานนับแต่โบราณ นอกจากใช้ออกทะเลหาปลาแล้ว เรือกอและยังมีหน้าที่แห่งความบันเทิง โดยใช้ในประเพณีการแข่งเรือกอและ แข่งขันประกวดประชันทั้งความงามและความเร็วของฝีพายอีกทั้งยังเป็นเรือที่สามารถนำเที่ยวได้อีกด้วย ความสง่างามของเรือกอและอยู่ที่การตกแต่งลวดลาย เรือกอและมีความแตกต่างจากเรือประเภทอื่นๆโดยสิ้นเชิง โดยเฉพาะในด้านการตกแต่งลวดลายจิตกรรมบนเรือ เรือกอและ ถือว่าเป็นงานสร้างสรรค์ทางศิลปะที่ทรงคุณค่าชิ้นหนึ่งที่มีสีสันฉูดฉาดสะดุดตา เพิ่มความสวยงามและเอกลักษณ์ให้กับเรือกอและ

 ความเชื่อของคนเก้าเส้งที่ผูกพันกับเรือกอและ 

เรือกอและนั้นไม่ได้เป็นเรือประมงธรรมดาทั่วไป แต่เป็นเรือที่มีความโดดเด่นในภายใต้ความสวยงามของลวดลาย ความเป็นอัตลักษณ์ในด้านวัฒนธรรมของชุมชนชาวมุสลิม เก้าเส้ง และเรือกอและยังแฝงไปด้วยความเชื่อที่มากมาย ดังต่อนี้

1. ความเชื่อในเรื่องของการกราบไหว้แม่ย่านางเรือ

ความเชื่อในเรื่องของการกราบไหว้แม่ย่านางเรือ เป็นความเชื่อของชาวประมงทั่วไป โดยส่วนใหญ่แล้วชาวประมงเชื่อว่าเรือประมงทุกลำ มีแม่ย่านางเรือประทับอยู่ เมื่อชาวประมงจะออกเรือเพื่อจับปลาทุกครั้งจะทำการเซ่นไหว้แม่ย่านางเรือ เพื่อให้มีสวัสดิ์มงคลต่อการประกอบอาชีพ และเพื่อให้แม่ย่านางเรือปกป้องคุ้มครองไม่ให้เกิดอันตราย ชาวปะมงจะมีการบูชาแม่ย่านางเรือโดยการนำผ้าสีมาผูกตรงบริเวณหัวเรือซึ่งเห็นได้ชัดเจนจากเรือกอและที่จอดอยู่บริเวณริมฝั่งทะเลเก้าเส้ง สงขลา ชาวประมงเก้าเส้งถึงแม้ว่าพวกเขาจะเป็นชาวไทยมุสลิม แต่พวกเขาก็มีความเชื่อในด้านนี้ เนื่องจากเป็นวัฒนธรรมสืบทอดกันมาอย่างหนักแน่นตั้งแต่บรรพบุรุษจนกระทั่งถึงปัจจุบัน

2. ความเชื่อในเรื่องของการเก็บหัวเรือกอและไว้ภายในบ้าน

                ความเชื่อในเรื่องของการเก็บหัวเรือกอและไว้ภายในบ้าน เป็นความเชื่อของชาวมุสลิมเก้าเส้ง ส่วนใหญ่หัวเรือนั้นมาจากลำเรือกอและที่เสียหายจนถึงขั้นที่ไม่สามารถซ่อมได้ พวกเขาเชื่อว่าถ้าหากเก็บหัวเรือกอและไว้ภายในบ้านจะเป็นการเสริมความเป็นสิริมงคลให้กับอาชีพประมงของเขา แต่ปัจจุบันการเก็บหัวเรือกอและไว้ภายในบ้านนั้นมีน้อยมาก เช่นเดียวกับเรือกอและที่เก้าเส้งสงขลา ซึ่งเริ่มห่างหายไปจนกระทั่งเหลือเพียงไม่กี่ลำเท่านั้นที่ให้เราได้ชื่นชมกันในทุกวันนี้

          3.  ความเชื่อในเรื่องของการปฏิบัติเมื่อขึ้นเรือกอและ

ความเชื่อในเรื่องของการปฏิบัติเมื่อขึ้นเรือกอและ เป็นความเชื่อที่ชาวประมงเก้าเส้งสืบทอดกันมาเป็นระยะเวลานาน ซึ่งคนนอกพื้นที่หรือคนที่ไม่ใช่เจ้าของเรือกอและ ก็ไม่สามารถขึ้นเรือสุ่มสี่สุ่มห้าได้ ถ้าหากไม่ได้รับอนุญาตจากเจ้าของก่อน เพราะชาวประมงเชื่อว่าเรือกอและนั้นมีความขลัง ความศักดิ์สิทธิ์ของเจ้าแม่ย่านางเรือ ถ้าหากขึ้นเรือโดยไม่ได้รับอนุญาตจากเจ้าของเรือกอและ อาจส่งผลให้ป่วยได้  และชาวประมงเก้าเส้งนั้นยังห้ามการใส่รองเท้าขึ้นเรือ เพราะถ้าหากใครคนใดคนหนึ่งใส่รองเท้าขึ้นเรือกอและนั้นไม่ว่าจะเป็นเรือลำไหนก็ตาม พวกเขาเชื่อว่าเรือลำนั้นจะทำมาหากินไม่ได้อีกเลย เช่นเดียวกับการห้ามผู้หญิงที่มีประจำเดือนขึ้นเรือกอและ เพราะจะส่งผลให้เรือลำนั้นหากินไม่ได้หรือสร้างรายได้ไม่ค่อยดีเช่นกัน

ความเชื่อดังกล่าวนี้ สะท้อนให้เห็นถึงอัตลักษณ์และความผูกพันของคนในชุมชนเก้าเส้ง จังหวัดสงขลา ที่มีต่อเรือกอและมาอย่างยาวนาน และความเชื่อเหล่านี้ ก็ยังหนักแน่นและฝังลึกอยู่ในจิตใจของคนในพื้นที่ตั้งแต่บรรพบุรุษจนถึงปัจจุบัน

 ลักษณะของเรือกอและ เก้าเส้ง สงขลา 

เรือกอและเป็นเรือประมงที่ใช้ตามชายฝั่งทะเลของแหลมมาลายู ในปัจจุบันมีอยู่ด้วยกันหลายแบบตามรูปร่างของการวางกระดูกงู (โครงเรือ)  และลักษณะของเรือ และท้ายเรือ แต่โดยทั่วไปลำเรือจะต้องแข็งแรงและค่อนข้างกว้าง พอที่จะผจญภัยกับลมพายุได้บ่อยๆ และทนต่อคลื่นซัดสาดชายฝั่งอย่างรุนแรงและการทาสีเรือกอและเป็นที่สังเกตอย่างหนึ่ง ซึ่งบอกที่มาของเรือประมง จะเห็นได้ตามชายฝั่งทะเล ซึ่งการทาสีเรือของชาวประมงที่เก้าเส้ง สงขลา มักจะทาสีฉูดฉาด เช่น สีเขียว สีเหลือง หรือสีแดงตามใจชอบ และมีการเขียนลวดลายอย่างสวยงาม

           

  หมายเหตุ :  ❗❗ ชาวประมงในหมู่บ้านเก้าเส้งได้เปลี่ยนสถานที่จอดเรือกอและกะทันหัน เนื่องด้วยลมมรสุมเข้าโดยนำเรือกอและไปจอดไว้ที่  

 ชายหาดบ่ออิฐ ซึ่งชายทะเลบ่ออิฐมีหินที่สามารถเป็นที่กำบังคลื่นได้